Gevoeligheid voor gehoor en aanraking komt vaak voor bij mensen met autisme. Dit valt onder sensorische overgevoeligheid, een kenmerk van wat men ook wel sensorische verwerkingsverschillen noemt. Bij autisme werkt de verwerking van zintuiglijke prikkels soms anders, waardoor gewone prikkels intenser of overweldigend kunnen aanvoelen. Hieronder een overzicht:
Gevoeligheid voor gehoor (auditieve prikkels):
- Overgevoeligheid voor geluiden:
- Sommige mensen met autisme ervaren alledaagse geluiden, zoals het tikken van een klok, een stofzuiger of geroezemoes in een ruimte, als extreem hard of irritant.
- Plotselinge harde geluiden, zoals sirenes of applaus, kunnen angst of paniek veroorzaken.
- Geluiden die door anderen als achtergrondgeluid worden genegeerd (zoals verkeer of airconditioners) kunnen voor iemand met autisme prominent op de voorgrond staan en moeilijk te negeren zijn.
- Ondergevoeligheid voor geluiden:
- Aan de andere kant kan het voorkomen dat bepaalde geluiden nauwelijks worden opgemerkt of dat er pas op gereageerd wordt als ze erg luid zijn.
- Dit kan leiden tot een sterke voorkeur voor harde muziek of geluiden.
Gevoeligheid voor aanraking (tactiele prikkels):
- Overgevoeligheid voor aanraking:
- Aanrakingen kunnen als onprettig of zelfs pijnlijk worden ervaren, zelfs als ze zacht en vriendelijk bedoeld zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor een hand op de schouder, een knuffel of het dragen van bepaalde kledingstoffen.
- Labels in kleding of naadjes in sokken kunnen extreme irritatie veroorzaken.
- Onverwachte aanrakingen zijn vaak moeilijk te verdragen en kunnen een sterke emotionele reactie uitlokken.
- Ondergevoeligheid voor aanraking:
- Sommige mensen merken aanraking minder op of hebben behoefte aan stevige druk, zoals die van een knuffeldeken of een diepe drukmassage, om zich bewust te worden van hun lichaam.
- Dit kan zich ook uiten in een zoektocht naar intense tastprikkels, zoals het hardhandig spelen of een voorkeur voor ruwe texturen.
Impact op dagelijks leven:
- Overprikkeling: Te veel sensorische input kan leiden tot overprikkeling, wat zich kan uiten in stress, vermoeidheid, of een meltdown (een intense emotionele reactie).
- Aanpassing: Veel mensen met autisme ontwikkelen strategieën om met deze gevoeligheden om te gaan, zoals het dragen van noise-cancelling headphones, het vermijden van drukke plekken of het kiezen van specifieke kleding.
Hoe kun je ondersteunen?:
- Vraag expliciet wat iemand prettig of onprettig vindt. Bijvoorbeeld: “Is dit geluid te hard?” of “Vind je dit soort aanraking fijn?”
- Bied hulpmiddelen aan, zoals een zachte knuffeldeken, noise-cancelling headphones, of kleding zonder labels.
- Creëer een voorspelbare omgeving met zo min mogelijk onverwachte prikkels.